Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон

04 Ноябрь 2024

Табрикоти

Раиси ноҳияи Зафаробод Исмоилзода З.М. бахшида ба Рӯзи қабули

Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон

Ҳамдиёрони азиз!

Санаи 6 ноябр дар саросари кишвари азизамон - Тоҷикистони соҳибистиқлол Рӯзи қабули Конститутсия таҷлил карда мешавад, ки мо имсол 30-солагии онро ҷашн мегирем. Ин сана яке аз санаҳои фархундаву тақдирсоз мебошад, ки боиси ифтихор ва сарбаландии ҳар як тоҷику тоҷикистонӣ гардидааст.

Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар Паёми худ ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки санаи 28 декабри соли 2023 ироа намуданд, вобаста ба 30-солагии қабул гардидани Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ва аҳамияти он дар ҳаёти ҷомеа таъкид намуда, чунин иброз доштанд: “Амалӣ намудани меъёрҳои Конститутсия ба мо имкон дод, ки пояҳои устувори ҷомеа ва давлатро созмон диҳем, сулҳу оромӣ, суботи сиёсӣ, ва ваҳдати миллиро таҳким бахшем, рушди устувори иқтисодии кишварамонро таъмин намоем, барои ҳар як шаҳрванди мамлакат шароити зиндагии арзанда ва инкишофи озодонаро муҳайё созем”

Дар ин раванд, ба ифтихори 30-юмин солгарди Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷониби Роҳбари давлат соли 2024 “Соли маърифати ҳуқуқӣ” эълон гардида, ба таҳкими минбаъдаи давлатдории демократӣ, ҳуқуқбунёду дунявӣ дар қаламрави ҷумҳурӣ заминаи боэътимод гузошта шуд.

Бо истифода аз фурсати муносиб ҳамаи шумо ва дар симои Шумо тамоми мардуми сарбаланд ва меҳнатқарини ноҳияро ба ифтихори ҷашни бузург – Рӯзи Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки барои ҳар яки мо бисёр азизу гиромист, самимона табрику муборакбод менамоям.

Баъди эълон гардидани Истиқлолияти давлатӣ, дар сессияи 17-уми Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон маҳз бо роҳбарии Сарвари давлат - Раиси Шӯрои Олӣ муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон комиссияи муштарак оид ба таҳияи лоиҳаи Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис дода шуд. Дар натиҷаи заҳматҳои мунтазами аъзоёни комиссия Конститутсияи нави Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод карда шуда, мардуми тоҷик бо майлу иродаи худ ва бо роҳи раъйпурсии умумихалқӣ онро санаи 6-уми ноябри соли 1994 қабул намуд.

Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон 30 сол қабл дар як марҳилаи басо ҳассосу таърихӣ қабул гардид. Он ҳуҷҷатест, ки фазои амалаш маҳдуд набуда, сарнавишт ва роҳи пешрафти ояндаи халқу давлатро дар тӯли даҳсолаҳо ва ҳатто садсолаҳо муайян мекунад. Дар ин санади муқаддас ҳадафҳои асосии халқи тоҷик дар бунёди ҷомеаи озоду босаодат инъикос шудаанд. Ин Бахтномаи миллат сохти давлатдорӣ ва низоми ҳаёти ҷомеаи нави Тоҷикистонро муайян намуда ба сулҳу субот ва ваҳдати миллӣ дар мамлакатамон асоси боэътимод гузошт.

Тавассути ин дастоварди олӣ халқи Тоҷикистон ба ҷомеаи ҷаҳонӣ бо сарбаландӣ эълон сохт, ки соҳиби давлати соҳибихтиёри худ буда, дар роҳи ҳифзи комёбиҳо ва афзоишу таҳкими онҳо пайваста кӯшиш менамояд ва рушди соҳибихтиёрии давлати миллии хешро ҳадафи асосии худ қарор дода, барои тақвияти минбаъдаи он саъю талош меварзад.

Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки меъёрҳои он аз принсипи инсондӯстӣ маншаъ мегирад, ҳамчун ҳуҷҷати сарнавиштсози сиёсиву ҳуқуқӣ эътироф гардида, дар он арзишҳои муҳими ҳаётӣ, изҳори марому мақсади кулли сокинони кишвар ба таври возеҳ инъикос гардидаанд.

Конститутсияи амалкунандаи Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамчун ифодагари азму ирода ва равшангари роҳи ҳаёти мардум, воқеан санади тақдирсозе аст, ки низоми давлатдориро муайян намуда, ҳифзи ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрвандро таъмин менамояд.

Таҷлили ҳамасолаи Рӯзи Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар кишвари мо аз таваҷҷуҳи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва пеш аз ҳама, аз ғамхорӣ ва пуштибонии пайвастаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон нисбат ба ин санади бузурги таърихӣ гувоҳӣ медиҳад.

Конститутсияи Тоҷикистони соҳибистиқлол ҳамчун баёнгари орзую ормони халқ ҳуқуқу озодиҳои инсонро кафолат дода, асосҳои сохтори чамъият, шакли идоракунӣ ва ташкили ҳудуди давлат, асосҳои таъсиси мақомоти марказӣ ва маҳаллии хокимияти давлатӣ, салоҳият ва муносибати онҳоро муайян мекунад.

Қабули Конститутсия кишвари моро ба сафи давлатҳои демократии ҷаҳони муосир ворид намуд. Он ҳуқуқи инсонро арзиши олӣ эътироф намуда, доираи фаъолияти тамоми нерӯҳои сиёсӣ – ҳизбҳо, иттиҳодияҳои ҷамъиятиро  муайян сохт ва барои кор ва фаъолияти онҳо заминаи қонунӣ гузошт. Конститутсия низоми иқтисодии мамлакатро дар заминаи эътироф намудани ҳамаи шаклҳои моликият муайян намуд.

Ин санади асосии тақдирсоз Президенти кишварро – сарвари давлат ва раиси Ҳукумат эълон дошта, ҳомии Конститутсия, қонунҳои кишвар, хуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрванд, кафили истиқлолияти миллӣ, ягонагии тамомияти арзӣ ва пойдории давлат эътироф намуд.

Дар ноҳияи Зафаробод ба ифтихори 30-юмин солгарди қабули Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ба корҳои ободонӣ ва бунёдкорӣ вусъат дода шуд. Мақсади асосӣ густариши корҳои ободонӣ дар маҳалҳо, ҳифзи муҳити зист, тарғибу эҳёи анъанаҳои меҳнатии ниёгон, ҷалб намудани шаҳрвандон ба ҳалли муаммоҳои маҳал ва тарбияи насли наврас дар рӯҳияи меҳнатдӯстию меҳанпарастӣ мебошад.

Дар доираи омодагӣ ба Рӯзи Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ноҳия корҳои сохтмону ободонӣ вусъати тоза пайдо намуд. Мавриди истифода қарор гирифтани иншоотҳо ва марказҳои тиҷоратӣ бозгӯи бунёдкориҳо мебошад. Ҳамчунин мумфашкунии зиёда аз 3 километр роҳҳои кӯчаҳои дохилии шаҳрак ва деҳот, ки бо иқдоми аҳолӣ ва азми соҳибкорони ватанӣ танҳо соли 2024 сурат гирифтанд, шаҳодати рисолатии азалии созандагии халқамон мебошад.

Мардуми зафарманди ноҳияи Зафаробод иқболи баланди хешро дар он мебинанд, ки дар ҷомеаи боадолат умр ба сар мебаранд ва давлату Ҳукумат иқдомҳои некро барои таъмини сулҳу озодии шаҳрвандон, татбиқи фарогири Конститутсия амалӣ менамоянд.

Мо имрӯз бо сарбаландӣ гуфта метавонам, ки мардуми шарафманди ноҳияи Зафаробод бо меҳнати созандаву садоқати ватандӯстона сиёсати пешгирифтаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмонро ҷонибдориву дастгирӣ намуда, дар партави ҳидоятҳои шоистаи Сарвари давлат тамоми кӯшишу фаъолияти худро баҳри гиромидошти муқаддасоти миллӣ, эҳтироми волоият ва маърифати Қонун равона месозанд.

Бо камоли эҳтиром ва самимият бори дигар ин санаи ба ҳар яки мо азизу муқаддас, Рӯзи Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистонро аз номи Мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии ноҳия ба ҳар яки Шумо шодбош мегӯям ва таманно дорам, ки давлатамон ҳамеша ободу озод ва мардумаш хурраму дилшод бошад.

Ид муборак, ҳамдиёрони азиз!

НЕЪМАТИ АМН БЕҲТАРИН ДОРОӢ

01 Ноябрь 2024

НЕЪМАТИ АМН БЕҲТАРИН ДОРОӢ

Ватан хонаи умед, сарчашмаи ҳама хушбахтиҳо, ифтихору такягоҳи ҳар яки мо мебошад. Чун мо ҳамеша ифтихор аз Миллат, аз Ватан, ва Конститутсия мекунем, бояд донем, ки миллат дар таъбири имрўза воҳиди бузурги инсонӣ аст, ки ҷамоатҳо ва қавмҳои инсониро бо фарҳангу огоҳии муштарак ба ҳам пайванд медиҳад. Ҳар як инсон бояд аз Ватани худ ифтихор кунад. Ифтихори ватандорӣ аз донистани таъриху фарҳанги миллат сарчашма мегирад.

Тоҷикистон – Ватани азизу маҳбуби мост. Таърих гувоҳ аст, ки фарзандони фарзонаи халқи  тоҷик, баҳри дифоъ аз манфиатҳои миллӣ ҷонфидоиҳои зиёд кардаанд ва ин намунаи олии ватандорист. Ватан-модарро азиз доштан, ба муқаддасоташ арҷ гузоштан ва дар навбати худ ободу шукуфо гардонидани он фарзи имонӣ ва қарзи шаҳрвандии ҳар як фарди ватандӯст ва худогоҳу хештаншинос мебошад.

Дар таълимоти дини ислом низ Ватан модари дуюм арзёбӣ мегардад. Дӯст доштан ва ободу шукуфо гардонидани Ватан яке аз фармудаҳои дини мубини ислом мебошад ва қавли машҳури «Муҳаббат ба Ватан аз имон аст» далели ин гуфтаҳост.

Сулҳу салоҳ, амну суботи Ватан барои инсон неъмати бузургест, ки бидуни он ҳаёти хешро бо саодатмандӣ наметавон гузаронид.

Касе дар кишвар ноили амн гардад ва дар бадан ноили тандурустӣ, чунин кас тамоми дунёро ноил гардидааст. Зеро неъмати амн аз дунё ва тамоми дороии он беҳтар аст.

Паёмбар Муҳаммад (с) фармудаанд: “Касе аз шумо саҳар бархезад, дар худ амнро ҳис кунад ва дар бадан тансиҳатиро, дар назди ў қути ҳамонрўзааш бошад, чунон аст, ки барояш дунё ҷамъ оварда шудааст” (Ривояти Тирмизӣ ва Ибни Моҷа).

Аз тарафи ташкилотҳои бонуфузи ҷаҳонӣ ҳамчун давлати амнтарин эътироф гардидани Тоҷикистон боиси сарфарозии ҳар як ватандор гардидааст. Худоро шукр, мо имрӯз Ватани орому осуда дорем ва бояд сулҳу суботи онро чун гавҳараки чашм ҳифзу эҳтиёт кунем.

Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон борҳо таъкид намудаанд, ки “Тоҷикистон – ин Ватани биҳиштосоро дӯст доред ва онро чун амонати аҷдодонамон ҳимоя намоед!”

Бо дарназардошти аҳаммияти ҷиддӣ доштани масъалаи дӯст доштани Ватан мо бояд Ватани худро сидқан ва баробари ҷони хеш дӯст дорем, ватандӯсту меҳанпарасти воқеӣ бошем, шукронаи неъмати бузургтарин - соҳибватанӣ ва озодиро ба ҷо орем ва барои ҳимояи сарзамини аҷдодӣ ҳамеша омода бошем.

Алиҷон Саидзода– мудири шуъбаи рушди иҷтимоӣ ва робита бо ҷомеаи дастгоҳи раиси ноҳияи Зафаробод

КОНСТИТУТСИЯ – ШИНОСНОМАИ МИЛЛАТ

30 Октябрь 2024

КОНСТИТУТСИЯ – ШИНОСНОМАИ МИЛЛАТ

Конститутсия ҳамчун шиноснома миллату давлатро дар арсаи дохилӣ ва байналмилалӣ муаррифӣ мекунад. Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки имрӯз мо 29 - солагии қабули онро ҷашн гирифта истодаем, қонунест, ки нисбати ҳамаи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ бартари дошта, дар он тамоми самтҳои дохилию хориҷии ватани азизамон дарҷ шудааст. Ин муҳлат барои таърих тӯлонӣ набошад ҳам, дар ин муддат Қонуни асосӣ аз имтиҳони ҷиддии ҳаёт гузашт. Таҳияи лоиҳаи Конститутсияи амалкунанда раванди дуру дароз ва пур аз ихтилофро аз сар гузарондааст. Новобаста аз вазъи ногувори сиёсӣ ва иқтисодӣ намояндагони халқ тавонистанд фикру андешаҳои неруҳо ва ҳизбҳои гуногуни сиёсӣ, созмону иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ, инчунин бевосита маром ва ормонҳои мардумро дар лоиҳа инъикос намуда, рисолати таърихиашонро баҳри рушду нумӯи кишвар дар назди ҷомеа ва наслҳои оянда иҷро намоянд.

Омили асосие, ки барои қабул намудани Конститусияи нав замина гузошт, мустақил ва соҳибихтиёр эълон гардидани Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад. Тоҷикистонро лозим омад, ки барои муқаррар намудани асосҳои сохтори конститутсионии давлат ва гузаштан ба муносибатҳои сифатан нави ҳаёти сиёсӣ, иқтисодӣ ва иҷтимоӣ қонуни асосии нав қабул кунад, то тавонад ин муносибатҳоро дар шакли нав ва бо диди нав танзим намояд.

Конститутсияи амалкунанда, дар муқоиса аз дигар конститутсияҳои собиқ аввалин шуда асосҳои сохтори сиёсӣ, иқтисодӣ ва иҷтимоии кишварро пурра дар шакли нав муқаррар кард ва роҳи минбаъдаи инкишоф ва пешрафти ҷомеаи навини Тоҷикистонро муайян кард. Аз вақти қабул намудани Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон то имрӯз дар самти сиёсиву иқтисодӣ ва иҷтимоиву фарҳангии ватани азизамон дигаргуниҳои куллӣ ба вуқуъ омада истодааст. Он як қатор арзишҳои демократии сохтори конститутсиониро ба монанди: соҳибихтиёрӣ ва мустақилият, давлати ҳуқуқбунёд, ҳокимияти халқӣ, волоияти қонун, бисёрҳизбӣ, эътирофи шахсият ва арзиши олӣ доштани ҳуқуқу озодиҳои он, таҷзияи ҳокимият ба се шохаи мустақил, гуногунандешии сиёсӣ ва мавкуравӣ, инкишофи худидоракунии маҳаллӣ, фаъолияти озоди иқтисодӣ ва ҳимояи баробарии ҳамаи шаклҳои моликият, тақвияти назорати судӣ, институти президентӣ ва ғайраҳоро дар худ таҷассум намуд, ки конститутсияҳои қаблӣ ин гуна арзишҳоро надоштанд. Конститутсия истиқололияти давлатиро ба расмият дароварда, роҳи минбаъдаи инкишофи ҷомеаи навинро муайян кард. Дар ҷомеае, ки мо зиндагӣ дорем, хеле зуд тағйирёбанда мебошад, муносибатҳои нав ба вуҷуд меоянд ва барои пурра танзим намудани онҳо моро зарур меояд қонунгузории миллиамонро низ такмил диҳем. Бинобар ин бо мақсади комилан ба талаботи ҷаҳонӣ мувофиқ намудани меъёрҳои ҳуқуқи конститутсионӣ ва қавитар намудани ваҳдати миллӣ лозим омад дар баъзе қисматҳои Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон тағйиру иловаҳо ворид намоем. Ин тағйироту иловаҳо аз 26 сентябри соли 1999, 22 июни соли 2003 ва 22 майи соли 2016 бо тариқи раъйпурсии умумихалқӣ ворид карда шудаанд, ки минбаъда ҷиҳати гузаронидани ислоҳоти ҳуқуқӣ дар ҳаёти ҷомеа замина гузоштанд. Ислоҳоти ҳуқуқӣ аслан се шохаро фаро гирифт: таъминоти ҳуқуқии ислоҳоти сиёсӣ; таъминоти ҳуқуқии ислоҳоти иқтисодӣ; ислоҳоти ҳуқуқии низоми судӣ. Ислоҳоти ҳуқуқӣ дар ҳаёти сиёсӣ асосан барои аз нав ташкил намудани мақомоти асосии ҳокимияти давлатӣ равона гардида аст. Аз ҷумла, бо мақсади ба реҷаи касбӣ ва доимоамалкунанда табдил додани мақоми қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон - Маҷлиси Олӣ ба ду маҷлис: Маҷлиси миллӣ ва Маҷлиси намояндагон ҷудо карда шуд. Ба фаъолияти ҳизбҳои сиёсӣ иҷозат дода шуд, ки онҳо минбаъд ба рушд ёфтани гуногунандешии сиёсӣ, озодии виҷдон  ва озодии сухан шароит ба вуҷуд оваранд.

Конститутсияи амалкунандаи мо бунёди ҳуқуқиеро ба вуҷуд овард, ки он минбаъд ҳам метавонад ягонагии сиёсӣ, иқтисодӣ ва иҷтимоии кишварамонро таъмин намояд. Конститутсия асоси ифодакунандаи арзишҳои ҳуқуқӣ гардида, симои муосир ва таърихии Тоҷикистонро дар худ таҷҷасум намуд. Дар ин замина, он аввалин шуда кишвари моро ба қатори кишварҳои пешрафта ворид сохт. Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ пешвои миллат Президетни Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон чунин иброз доштанд, ки “Конститутсия ба сифати қонуни олӣ заминаҳои ҳуқуқии пешрафти ҷомеаро аз тариқи қабули қонунҳои нав гузошта, муносибатҳои ҷамъиятии мухталифро таҳти танзим қарор дода, асосҳои ҳуқуқии рушду такомули минбаъдаи чунин муносибатҳоро фароҳам меорад ”.

Тибқи моддаи 7 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ” дар низоми санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҷойи аввал меистад, ва эътибори олии ҳуқуқӣ дорад.

Ин талабот дар моддаи 10 Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон дарҷ гардидааст, ки “Конститутсияи Тоҷикистон эътибори олии ҳуқуқӣ дорад ва меъёрҳои он мустақиман амал мекунанд. Қонунҳо ва дигар санадҳои ҳуқуқие, ки хилофи Конститутсияанд, эътибори ҳуқуқӣ надоранд”. Дар қисми аввали моддаи мазкури ин ҳуҷҷати муҳим афзалияти меъёрҳои Конститутсия нисбат ба дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ (қонунҳои конститутсионӣ, қонунҳо, қарорҳои мақомоти қонунгузор, иҷроия ва ғайра) муқаррар шудаанд. Ҳамаи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ аз Конститутсия сарчашма мегиранд ва набояд ба он зид бошанд. Дар мавриди зиддият доштани санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ ба Конститутсия, онҳо эътибори ҳуқуқӣ надоранд. Аз ин лиҳоз, меъёрҳои Конститутсия эътибори олии ҳуқуқиро доро мебошанд. Конститутсияи замони истиқлолият аз ҷиҳати назариявӣ пурра ба талаботи қонунофаринии ҷаҳон ҷавобгӯ буда, ҳар як моддаи он бо омодагии махсуси касбӣ ва бо назардошти ирода ва орзуву ормонҳои тамоми мардуми кишварамон қабул карда шудааст. Аммо то кадом сатҳ дар амал истифода шудани ин меъёрҳо ва аз бар намудани ҳуқуқҳои худ аз сатҳи шуури ҳуқуқӣ ва маърифати ҳуқуқии сокинони кишварамон низ вобаста мебошад.

Конститутсияи Тоҷикистони соҳибистиқлол, ки ба шарофати шуҷоати сиёсиву маърифати баланди ҳуқуқии мардуми шарафманд ва сулҳдӯсту тамаддунофар ҳамчун санади тақдирсози таърихӣ қабул гардидааст, истиқлолияти давлатии моро аз лиҳози ҳуқуқӣ расмӣ гардонид ва Тоҷикистонро ба оламиён ҳамчун давлати соҳибихтиёру ҳуқуқбунёд, демокративу дунявӣ ва пешбарандаи сиёсати сулҳҷӯёна муаррифӣ намуд. Ҷамъияте, ки одамони он дорои маърифати баланди ҳуқуқӣ мебошанд, пайваста аз ҳуқуқҳои конститутсионии худ дифоъ менамоянд ва сатҳи зиндагии онҳо низ баланд мебошад.

Ғафуров Қиёмуддин,

мутахассиси пешбари шуъбаи иттилооти ҳуқуқӣ

ва мураттабсозии Маркази миллии қонунгузории

назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон